Vì sao Nhà nước Việt Nam đang thúc đẩy trẻ học lập trình và STEM từ sớm?

1. Vì sao nhân lực công nghệ cao trở thành ưu tiên quốc gia?

Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045, với nền kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong bối cảnh đó, nhân lực công nghệ cao được xác định là lợi thế cạnh tranh cốt lõi để thu hút đầu tư từ các tập đoàn công nghệ toàn cầu và thúc đẩy chuyển đổi số. Theo Quyết định 1002/QĐ-TTg (24/5/2025), Chính phủ phê duyệt Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025–2035, với mục tiêu đến năm 2030, 35% người học ở mỗi trình độ đào tạo thuộc các ngành STEM, trong đó 18% tập trung vào công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Điều này không chỉ phản ánh tầm nhìn chiến lược mà còn cho thấy sự cấp bách trong việc xây dựng lực lượng lao động có kỹ năng phù hợp với nhu cầu của kinh tế số và kinh tế xanh. Với tốc độ tăng trưởng dự báo của thị trường bán dẫn toàn cầu đạt 990 tỷ USD vào năm 2030, Việt Nam cần nhanh chóng chuẩn bị nguồn nhân lực để không bỏ lỡ cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

2. Xu hướng toàn cầu: Lập trình và STEM là “ngôn ngữ của tương lai”

Nhìn ra thế giới, các quốc gia phát triển đã sớm nhận ra vai trò của STEM và lập trình trong việc định hình tương lai:

• Mỹ: tổ chức phi lợi nhuận Code.org đã đưa lập trình thành kỹ năng cơ bản cho trẻ em. Hàng triệu học sinh tham gia “Hour of Code” mỗi năm.
• Anh và Singapore: đưa lập trình và khoa học máy tính trở thành môn học bắt buộc từ bậc tiểu học.
• Hàn Quốc, Nhật Bản: hai nước phát triển của Châu Á đã đầu tư lớn cho AI và robotics trong giáo dục từ sớm, coi đây là “quốc sách” để duy trì sức cạnh tranh.

Những quốc gia này đều xem lập trình như một “ngôn ngữ toàn cầu”, không chỉ là kỹ năng nghề nghiệp mà còn là công cụ giúp trẻ em rèn luyện tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề. Việt Nam, với khát vọng vươn tầm khu vực và thế giới, không thể đứng ngoài xu thế này. Việc đưa môn Tin học vào chương trình học bắt buộc từ lớp 3 và là môn thi tự chọn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 là minh chứng rõ nét cho sự hội nhập với xu hướng toàn cầu.

3. Những chính sách mạnh mẽ của Việt Nam về đào tạo nhân lực công nghệ cao

Nhà nước Việt Nam đã ban hành hàng loạt chính sách để thúc đẩy đào tạo STEM và lập trình, tạo nền tảng vững chắc cho thế hệ trẻ:

• Nghị quyết 52-NQ/TW (2019): Định hướng tham gia cách mạng công nghiệp 4.0, nhấn mạnh phát triển nhân lực công nghệ số và đổi mới sáng tạo.
• Quyết định 127/QĐ-TTg (2021): Phê duyệt Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030, với mục tiêu đưa Việt Nam vào top 4 ASEAN về AI.
• Quyết định 1017/QĐ-TTg (2024): Đặt mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, đáp ứng nhu cầu chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Đề án 1002/QĐ-TTg (2025): Mục tiêu đào tạo 80.000 người tốt nghiệp ngành công nghệ thông tin và truyền thông, 8.000 chuyên gia AI mỗi năm, với 100% chương trình STEM tích hợp kỹ năng phân tích dữ liệu và AI.

Ngoài ra, Nhà nước khuyến khích xã hội hóa giáo dục STEM thông qua các trung tâm đào tạo, học bổng, và chính sách tín dụng ưu đãi cho người học STEM, như giảm lãi suất, tăng hạn mức vay, và kéo dài thời gian trả nợ. Các trường đại học lớn như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM, và Đại học FPT đã mở rộng đào tạo các ngành AI, khoa học dữ liệu, và an toàn thông tin, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động công nghệ cao.

4. Nhu cầu nhân lực công nghệ cao: Cơ hội nghề nghiệp rộng mở

Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin và AI tại Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ. Theo khảo sát của Navigos Group (2024–2025), gần 50% doanh nghiệp Việt Nam ưu tiên tuyển dụng chuyên gia AI, với mức lương trung bình cho kỹ sư công nghệ có kinh nghiệm dao động từ 20–45 triệu đồng/tháng, thuộc nhóm cao nhất thị trường lao động. Tuy nhiên, năm 2024, Việt Nam chỉ có khoảng 700 chuyên gia AI, trong đó chỉ 300 người đạt chuẩn quốc tế, cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng so với nhu cầu thực tế.

Dự báo đến năm 2025, Việt Nam sẽ thiếu khoảng 200.000 nhân sự công nghệ thông tin, và con số này có thể tăng lên 220.000 vào năm 2026. Các ngành như trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, robotics, và phân tích dữ liệu đang trở thành mũi nhọn, đòi hỏi lực lượng lao động có trình độ cao và kỹ năng thực tiễn. Đây chính là cơ hội vàng cho thế hệ trẻ được đào tạo bài bản về lập trình và STEM.

5. Hoạt động thực tiễn: Từ sân chơi sáng tạo đến cầu nối nghề nghiệp

Nhà nước không chỉ dừng ở chính sách mà còn triển khai nhiều hoạt động thực tiễn để khơi dậy đam mê công nghệ cho học sinh:

• Cuộc thi Tin học trẻ toàn quốc và Olympic Tin học thu hút hàng chục nghìn học sinh mỗi năm, tạo sân chơi để rèn luyện kỹ năng lập trình và tư duy logic.
• Các chương trình Hackathon, Robotics, và lập trình game được Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, và Đoàn Thanh niên phối hợp tổ chức, khuyến khích học sinh sáng tạo.
• Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Đà Nẵng, và TP.HCM trở thành trung tâm thu hút nhân tài, với hơn 40 doanh nghiệp thiết kế vi mạch và 20 doanh nghiệp trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử đang hoạt động.
• Các trung tâm STEM và lập trình cho trẻ em tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM được xã hội hóa, mang đến cơ hội học tập ngoài nhà trường, như các khóa học tại ScratchZone.

Những sân chơi này không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng mà còn kết nối trực tiếp với cơ hội nghề nghiệp trong tương lai, từ lập trình viên, kỹ sư AI, đến chuyên gia an ninh mạng.

6. Ý nghĩa với phụ huynh và học sinh: Đầu tư cho tương lai

Việc Nhà nước thúc đẩy đào tạo lập trình và STEM mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

• Cơ hội việc làm hấp dẫn: Ngành công nghệ thông tin không chỉ có mức lương cao mà còn mở ra cơ hội làm việc tại các tập đoàn quốc tế như Google, Microsoft, hay các công ty công nghệ lớn trong nước như FPT, Viettel.
• Tăng sức cạnh tranh quốc tế: Kỹ năng lập trình, kết hợp với tiếng Anh và tư duy số, giúp học sinh Việt Nam dễ dàng hội nhập vào thị trường lao động toàn cầu.
• Rèn luyện tư duy bền vững: Lập trình không chỉ là viết code mà còn dạy trẻ cách tư duy logic, giải quyết vấn đề, kiên nhẫn, và làm việc nhóm – những kỹ năng cần thiết trong mọi lĩnh vực.

Vì vậy, việc cho trẻ tiếp cận lập trình và STEM từ sớm là một khoản đầu tư dài hạn, không chỉ cho sự nghiệp mà còn cho tư duy bền vững trong thời đại số.

7. Kết luận: Đồng hành cùng thế hệ trẻ trong kỷ nguyên số

Nhà nước Việt Nam đang đặt đào tạo nhân lực công nghệ cao làm ưu tiên hàng đầu, thể hiện qua các chính sách chiến lược, cải cách giáo dục, và sân chơi sáng tạo. Với nhu cầu nhân lực ngày càng tăng trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, và vi mạch bán dẫn, trẻ em hôm nay chính là lực lượng tiên phong làm chủ công nghệ ngày mai.

Phụ huynh cần đồng hành cùng con ngay từ bây giờ, khuyến khích các em học lập trình, tham gia các khóa học STEM, và rèn luyện tư duy máy tính. Đây không chỉ là cách chuẩn bị cho một nghề nghiệp triển vọng mà còn là hành trang để con em chúng ta tự tin bước vào kỷ nguyên số.

---

Nếu bạn đang có con trong độ tuổi từ 8-16 hoặc quan tâm tới các chủ đề xu hướng công nghệ, giáo dục cho trẻ, hãy follow ngay ScratchZone trên các nền tảng mạng xã hội để nhận được thông tin mới nhất khi có bài mới.

Tham khảo thêm:

• Nghị quyết 52-NQ/TW (2019)
• Quyết định 127/QĐ-TTg (2021)
• Quyết định 1017/QĐ-TTg (2024)
• Đề án 1002/QĐ-TTg (2025)
• Khóa học lập trình cho trẻ em tại Scratch Zone